Bulan na Lingguahi ed Lapag a Bansa
Say bulan na Agosto so nidatek a Bulan na Lingguahi ed lapag a bansa basi ed Proclamation 1041 ya dinatekan nen datin President Fidel Ramos nen On 15 July 1997. Peteg a kabiangan so amin ya awiran a pribado tan pampubliko ed pangisilibra ed sayan Buwan ng Wikang Pambansa ya kuan.
Manlapu'd igapo na ogaw ed abeban awiran ya angga ed kasumpal to ed kolihiyo, aralen to so salitan Tagalog ono Pilipino (Filipino la natan) lapu'd ta sikato lanti so sakey ya apilin lingguahi ya usaren ed panagbangat. Kaampar tonia so salitan English.
Kaloob na ogaw ed awiran ono iskuilaan nakaukulan ton aralen so simplin abakada, tan gramatika ya angga'd awaran, atagey a klasin panulatan tan litiratura na Tagala. Kapaway balet na ogaw ed awiran, duma la so saykolohikal ya kanonotan to tan nayari met ya epel la'y dila to ed abangonan ton salita laut la no agto sipur a salita so Tagalog.
Dia ed luyag tayo, impaneknek ed saray atateng tayo ya say salitan Pangasinan et sakey labat a dayalikto (dialect) balet dia'd say tua sakey iyan mayor a lingguahi ed pulok na Pilipinas. Lamet, no dialect so Pangasinan, dialect iya na anton salita ono lingguahi? Na Tagalog? Na Filipino?
Angga ni'd natan dayalikto so pakaamta da'ra'y atateng tayo tan inmonan kailalakan. Onong ed Article XIV Section 7 na Philippine Constitution (1987), sakey labat iya ed saray auxiliary official languages ed kawalaan dan rihion.
Pilalek na sayan sumusulat ya naitdan komun na imano na lokal ya gobierno tayo so pangiletneg na Pangasinan Language Month ono Bulan na Salitan Pangasinan. Aliwa yan mairap a gawaen no pampelengan tan birbiren tayon Pangasinenses so kanepegan.
(Gov. Amado Espino Jr., anto'y kuan yo ed saya ey? Agyo ibabagan dengelen yo labat iya ay so abayag ko lan yeeyag.)
Ompawil ed "Buwan ng Wikang Pambansa", mikakasakey ak ed sayan silibrasion anggano sakey ak ya advocate ono mangitatalindeg na salitan Pangasinan bilang litirarion lingguahi. No say Tagalog et dinmalan ed mabulaslas ya ibolusion, balbaleg so pananisiak ya dalanen met iya na salitan Pangasinan no ag labat komun nagimperan tan no ibangat met iya ed saray awiran tan unibersidad ed luyag na Pangasinan.
Malayug so pangilulugay ko laut la ed saray sumusulat tan umaanlong a Tagalog ta ontan la'y panangaro da ed dili ran salita. Alay palar a sinmulming ed boleg da so sakey a Francisco Baltazar (Balagtas), Jose Corazon de Jesus tan Virgilio Almario.
Tan anggano kugkugip ni labat so Bulan na Salitan Pangasinan, malayug met a pangilugay ed saray ikikinon kon sumusulat tan umaanlong a Pangasinan a sikara di Pablo Mejia, Catalino Palisoc, Maria Magsano, Juan Villamil tan arum ni’ra.
N.B. Nipalapag met iyan salaysay ed A Kabaleyen's Thoughts...
Manlapu'd igapo na ogaw ed abeban awiran ya angga ed kasumpal to ed kolihiyo, aralen to so salitan Tagalog ono Pilipino (Filipino la natan) lapu'd ta sikato lanti so sakey ya apilin lingguahi ya usaren ed panagbangat. Kaampar tonia so salitan English.
Kaloob na ogaw ed awiran ono iskuilaan nakaukulan ton aralen so simplin abakada, tan gramatika ya angga'd awaran, atagey a klasin panulatan tan litiratura na Tagala. Kapaway balet na ogaw ed awiran, duma la so saykolohikal ya kanonotan to tan nayari met ya epel la'y dila to ed abangonan ton salita laut la no agto sipur a salita so Tagalog.
Dia ed luyag tayo, impaneknek ed saray atateng tayo ya say salitan Pangasinan et sakey labat a dayalikto (dialect) balet dia'd say tua sakey iyan mayor a lingguahi ed pulok na Pilipinas. Lamet, no dialect so Pangasinan, dialect iya na anton salita ono lingguahi? Na Tagalog? Na Filipino?
Angga ni'd natan dayalikto so pakaamta da'ra'y atateng tayo tan inmonan kailalakan. Onong ed Article XIV Section 7 na Philippine Constitution (1987), sakey labat iya ed saray auxiliary official languages ed kawalaan dan rihion.
Pilalek na sayan sumusulat ya naitdan komun na imano na lokal ya gobierno tayo so pangiletneg na Pangasinan Language Month ono Bulan na Salitan Pangasinan. Aliwa yan mairap a gawaen no pampelengan tan birbiren tayon Pangasinenses so kanepegan.
(Gov. Amado Espino Jr., anto'y kuan yo ed saya ey? Agyo ibabagan dengelen yo labat iya ay so abayag ko lan yeeyag.)
Ompawil ed "Buwan ng Wikang Pambansa", mikakasakey ak ed sayan silibrasion anggano sakey ak ya advocate ono mangitatalindeg na salitan Pangasinan bilang litirarion lingguahi. No say Tagalog et dinmalan ed mabulaslas ya ibolusion, balbaleg so pananisiak ya dalanen met iya na salitan Pangasinan no ag labat komun nagimperan tan no ibangat met iya ed saray awiran tan unibersidad ed luyag na Pangasinan.
Malayug so pangilulugay ko laut la ed saray sumusulat tan umaanlong a Tagalog ta ontan la'y panangaro da ed dili ran salita. Alay palar a sinmulming ed boleg da so sakey a Francisco Baltazar (Balagtas), Jose Corazon de Jesus tan Virgilio Almario.
Tan anggano kugkugip ni labat so Bulan na Salitan Pangasinan, malayug met a pangilugay ed saray ikikinon kon sumusulat tan umaanlong a Pangasinan a sikara di Pablo Mejia, Catalino Palisoc, Maria Magsano, Juan Villamil tan arum ni’ra.
N.B. Nipalapag met iyan salaysay ed A Kabaleyen's Thoughts...
Comments